Hoezo Grotere Fietsambities?

De komst van de Groene Loper heeft laten zien dat het in Maastricht mogelijk is grootschalige, betekenisvolle voorzieningen te maken voor fietsers. Met aantrekkelijke ruimte die past bij de stad, goed ontvangen wordt en mensen aanzet tot actief bewegen.

De Fietsersbond denkt dat Maastricht ook in andere stadsdelen toe is aan een transformatie naar een gezondere stad. Naar een stad die werkelijk uitnodigt om verplaatsingen voortaan op actieve wijze te doen: per fiets of te voet.

43 jaar geleden kreeg Maastricht zijn eerste fietsbeleidsplan. Sindsdien is de stad sterk veranderd, is het fietsklimaat zeker beter geworden en het fietsgebruik sterk toegenomen. Blijft er dan nog te wensen over?

Bij de voorbereiding van het Fietsactieplan van 2020 hebben gemeenteambtenaren en Fietsersbond een inventarisatie gemaakt van de schakels van onvoldoende kwaliteit in het hoofdfietsroutenetwerk. De ambtenaren hadden er al erg veel gevonden (oranje markeringen). Desondanks kon de Fietsersbond er nog erg veel aan toevoegen (roze markeringen):

Schakels van onvoldoende kwaliteit met aanvullingen Fietsersbond, bewerkt
Stedelijk hoofdfietsnetwerk (blauwe lijnen) met markering van de schakels waar in 2020 fysieke scheiding ontbreekt, de maximumsnelheid te hoog is, de ruimte voor fietsers te krap is of het wegdek slecht is.

Deze kaart uit 2020 geeft aan dat er na ruim 4 decennia fietsbeleid alleen al wat schakels op het hoofdfietsnetwerk van Maastricht betreft nog een erg grote opgave ligt.

Er zijn vele redenen te geven voor deze situatie. Fundamentele redenen zijn:

  • Het fietsgebruik was aanvankelijk laag dus men zag de noodzaak niet zo
  • Maastricht heeft sterk de neiging om mobiliteitsbeleid te richten op het faciliteren van bezoek aan de stad
  • Mobiliteit is in deze stad sterk ondergeschikt aan stedenbouw
  • Er zijn geen structurele middelen (personeel noch budget) voor fietsbeleid

We zagen de gemeente vaker twee stapjes vooruit en een achteruit zetten. We zagen dat keuzes voor grote projecten werden geleid met economische bereikbaarheid als doel en voor de fiets weinig opleverden. In de jaren ’90 werden op grote schaal fietsvoorzieningen aangelegd maar vooral fietsstroken. Die verhogen weliswaar de verkeersveiligheid maar veel minder dan fietspaden nodigen ze mensen uit om de fiets te gebruiken. Na de jaren ’90 is geen groot verkeersveiligheidsprogramma meer uitgevoerd. We zagen dat bij integrale projecten het onderdeel fiets niet altijd goed werd meegenomen en dat de Fietsersbond daarvoor moest opkomen. We zagen dat als gevolg van de afhankelijkheid van kortlopende uitvoeringsplannen periodes van hogere activiteit afgewisseld werden met lange periodes van stilstand. De ambtenaren van de afdeling mobiliteit moeten hun aandacht dan lange tijd verschuiven naar andere onderwerpen dan de fiets. We zagen dat meerdere deskundige ambtenaren niet voor Maastricht behouden konden worden. We zien nog steeds dat fietsprojecten afhankelijk zijn van onderhoudsgelden en versnipperd zijn. Dat lange-termijninvesteringsplannen voor de fietsvoorzieningen ontbreken, ze worden niet gemaakt als gevolg van het ontbreken van gelabelde middelen. Het ontbreken van middelen heeft ertoe geleid dat het Maastrichtse fietsbeleid hoofdzakelijk met postzegelmaatregelen knelpuntjes aanpakt. Dat is een groot contrast met de samenhang die de Groene Loper realiseert.

Na ruim 4 decennia beleid voor de fiets in Maastricht wordt het tijd om het fietsbeleid op te schalen en het een belangrijkere en vanzelfsprekende plek te geven. Maastricht kan daarbij meedoen aan de wereldwijde opmars van de fiets. Er is noodzaak. Er is energie. En er is weer Rijksgeld voor de fiets.

Implementeer het STOP-principe!
De Fietsersbond roept de politieke partijen, de gemeenteraad, het stadsbestuur en het management van het gemeentelijk apparaat op om zowel naadloos verder te gaan met investeren in grote samenhangende fietsprogramma’s als om de praktijk van het fietsbeleid structureel sterker te verankeren in de gemeentelijke organisatie.

Ter inspiratie heeft de Fietsersbond afdeling Maastricht en Heuvelland een aantal betekenisvolle en haalbare transformaties van de stad geschetst onder de naam Grotere Fietsambities.