Fietsers kunnen in Maastricht op 5 punten de Maas oversteken.

De oudste brug, Sint Servaasbrug, was eeuwenlang de enige brug over de Maas in heel Nederland. Er liepen en lopen dan ook heel veel wegen in de richting van deze Maasoversteek. Door het ontbreken van auto’s is het voor fietsers de veiligste fietsbare brug van de stad. Maar helaas is er sterk toenemende hinder van grote schepen waarvoor de brug omhoog wordt gezet. Ook is er steeds meer hinder door commerciële activiteit op de routes er naar toe. Het fietsgebruik van de brug is hoog maar neemt helaas af. Een slechte zaak.

De Wilhelminabrug is sinds eind jaren ’10 de door fietsers meest gebruikt brug van Maastricht. Het is de enige binnenstadsbrug die scooters en andere lichte voertuigen kunnen gebruiken, daarom zijn die er nadrukkelijk aanwezig. Voor fietsers is de brug onderdeel van de verkeerslichtenvrije route Randwyck – Bloemenweg – Parallelweg – Sint Maartenslaan – Markt waardoor er ook veel groepen studenten fietsen. De brug is echter ook onderdeel van de OV-as en er rijden bijzonder veel bussen. Een afscheiding tussen langzaam verkeer en bussen ontbreekt helaas en deze brug is dus minder veilig. Vooral het T-kruispunt met de Franciscus Romanusweg is een gevaarlijk punt. Tenslotte moet nog worden opgemerkt dat de betekenis van de brug wordt beperkt door het ontbreken van een fietsverbinding over het spooremplacement, want daardoor is de brug voor Maastricht oost moeilijk te bereiken.

In het najaar van 2003 is de Hoeg Brögk in gebruik genomen. Hoewel deze brug alleen via trappen of liften toegankelijk is, rijden er dankzij de bestemmingen in de omgeving toch dagelijks zo’n 2000 fietsers. Heb je kinderen mee, rij je op een bakfiets, driewielfiets of scootmobiel, dan heb je niet veel of niets aan deze brug. De trappen hebben ook een voordeel: ze houden de verbinding scootervrij. Een planningsfout heeft er helaas toe geleid dat de vele fietsers die vanaf de Bloemenweg of overweg naar deze brug fietsen een gebrekkige toegang tot Plein 1992 hebben. Een ontwerpfout heeft ertoe geleidt dat de lift op de westoever achter de Maasboulevard ligt en geen verbinding biedt met het park. Verbreding van de hellingbaan naar Plein 1992 en aanleg van een lift of hellingbaan in het park zijn zeker wenselijk.

De J.F. Kennedybrug is van groot belang als verbinding tussen Maastricht West en Randwyck, de grootste werklocatie van Limburg met zo’n 16.000 arbeidsplaatsen, het academisch ziekenhuis, twee faculteiten en andere opleidingen. Veel studenten, werknemers en scholieren gebruiken de brug. Maar het oversteken van de auto-aansluitingen vereist snel reageren. Die oversteken leiden tot veel klachten van fietsers en maken de brug ongeschikt voor onzekere fietsers zoals kleine kinderen en ouderen. Het fietspad heeft al jaren technische mankementen. Door een verkeerde oppervlaktebewerking is sinds de jaren ’90 het afschot aangetast, waardoor er bij nat weer waterbanen over het fietspad lopen. Ook ontbreekt fietspadverlichting. Er staan alleen verlichtingsmasten tussen de rijbanen waardoor het linkergedeelte van het fietspad op hinderlijke wijze in de harde schaduw van de vangrails valt. Tenslotte zijn de fietspaden wat smal om ruimte te bieden aan snellere fietsers en bromfietsers.

De Noorderbrug biedt fietsers een doorstroomroute tussen Maastricht noordwest en noordoost. Maar bij een grote reconstructie in 2018 zijn directe aansluitingen op de Boscherweg en op Limmel vervallen. In 2019 was het fietsgebruik er láger dan vóór de reconstructie. Het fietspad is ruim maar de omgeving heel lawaaierig door extreem veel autoverkeer direct langs het fietspad (meer dan 60.000 mvt dagelijks bij de Viaductweg) en het ontbreken van geluidafschermende maatregelen. Door de hoge ligging zijn er weinig aantakkingen, vooral de verbindingen met de Maasoevers zijn zwak. Hier fiets je in een verkeersomgeving: de afstand tussen de laatste woning op de ene oever en de eerste woning op de andere oever is ruim 2,5 kilometer. En tenslotte moet je hier met een gewone stadsfiets vechten tegen hellingen en tegenwind. Een geluidsscherm van glas en extra oprit vanaf de Bosscherweg zijn noodzakelijk om er een betere fietsbrug van te maken.

Ten noorden van de Noorderbrug is de volgende vaste Maaskruising bijna 12 kilometer verder, namelijk de autowegbrug bij Stein (voorzien van fietspaden, vermoedelijk de meest lawaaierige van de regio). Fijner en dichterbij is de overgang met het pontje Uickhoven-Geulle dat echter alleen in de zomermaanden vaart.

Ten zuiden van de Kennedybrug is de volgende vaste Maaskruising 10 kilometer verder, bij de stuw van Lixhe. Aangenamer en veiliger is het fiets/voetveer tussen Eijsden en Lanaye dat in mei 2004 in gebruik is genomen. Ook dat pontje vaart seizoensgebonden.

De toekomst

De beschrijving maakt plausibel dat verbeteringen aan de bestaande Maasoversteken en aanvullende Maaskruisingen vermoedelijk tot toename van fietsgebruik zullen leiden.

In de Omgevingsvisieplan staat een brug ingetekend tussen het Bassin en Wyck. Aan deze plannen wordt nog gewerkt en een goede uitkomst is geenszins zeker. Het zal immers niet meevallen om hellingbanen in te passen en goed aan te sluiten op het stedelijk fietsnetwerk.

Volgens een concreter plan, dat echter steeds weer wordt uitgesteld, zal ook tussen Borgharen en Boscherveld een nieuwe fietsbrug worden gebouwd die aansluit op de Stuwweg. Via een omweg van enkele kilometers sluit de Stuwweg aan op Boscherveld. We verwachten dat met de gekozen inpassing hoofdzakelijk recreatieve fietsers van de brug gebruik zullen maken.

In 2001 startte planvorming voor de verbetering van de fietsroute over de J.F. Kennedybrug. Dit proces verloopt traag. Begin 2025 is er nog steeds geen ontwerp.

De Wilhelminabrug wordt in 2025 met de aanlanding in Wyck enigszins verbeterd in samenhang met groot onderhoud.

De ontwikkeling van het centrum is nog ondoorzichtig. Hoewel er projecten zijn als “Autoluw Wyck” en “Fietszone centrum Maastricht” is het de vraag of de doorstroming op de fietsroutes naar de Sint Servaasbrug, Hoeg Brögk en Wilhelminabrug, overal en altijd behouden blijft. Dit is zeker zorgwekkend.