Waarom?

Bij 30 km/uur is het risico op een ernstige afloop van een aanrijding zo’n 3,5 maal kleiner dan bij 50 km/uur. De geluidsproductie van personenauto’s is zo’n 7 dB(a) lager. Als de snelheid van gemotoriseerd verkeer afneemt wordt de stad veiliger en rustiger en de openbare ruimte inclusiever. De mobiliteit van kwetsbare inwoners neemt toe, vervoersarmoede neemt af, de leefomgeving verbetert.

In 2020 is in de Tweede Kamer een motie aangenomen om in de bebouwde kom 30 km/uur in plaats van 50 km/uur als uitgangspunt te nemen. De wens achter de nieuwe norm is dat daardoor het aantal 50 km/uur-wegen en straten afneemt en de verkeersveiligheid toeneemt. Gemeenten mogen wel afwijken van de norm als ze de keuze onderbouwen. Dus het idee is dat voor de bebouwde kommen 30 km/uur normaal wordt en 50 km/uur een uitzondering.

De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid constateert dat fietsers op 50 km/wegen nog veel te vaak de rijbaan met auto’s moeten delen en ondersteunt het verlagen van de maximumsnelheid in de bebouwde kom.

Het terugbrengen van de maximumsnelheid heeft meteen effect door sterkere juridische bescherming ten opzichte van gevaarbrengend verkeer en door lagere gemiddelde snelheden (de langzaamste automobilist bepaalt doorgaans de snelheid).

Helaas is het categorisch invoeren van 30 km/uur als standaard maximumsnelheid binnen de bebouwde kom door het Nederlandse kabinet in 2023 verworpen. Wel is een juridisch kader vastgesteld waarmee ook op drukkere wegen (verkeersaders) de maximumsnelheid kan worden teruggebracht naar 30 km/uur.

GOW50, GOW30 en ETW30
Het nieuwe type weg heet GOW30 (gebiedsontsluitingsweg met als maximumsnelheid 30 km/uur) en vormt dus een alternatief voor de bestaande GOW50. De meest voorkomende “wegen” met maximumsnelheid 30 km/uur, worden bestempeld als ETW30 (erftoegangsweg met maximumsnelheid 30 km/uur) en zijn doorgaans straten. Een GOW30 heeft doorgaand verkeer en voorrang, bij een ETW30 is dat juist niet de bedoeling.

In Nederland heeft de gemeente Amsterdam heeft het voortouw genomen en in juli 2021 onderstaande visie gepresenteerd voor de aanpassing van de maximumsnelheid op verkeersaders.

Amsterdam wil de stad daarmee niet alleen veiliger, maar ook stiller en leefbaarder maken. Gelet op de doelstellingen om Maastricht autoluw te maken en het STOP principe te hanteren, is het logisch als Maastricht niet afwacht maar het Amsterdamse voorbeeld volgt. Dus geen trage stapje-voor-stapje aanpak, maar in één grote beweging de hele stad. Parijs en Brussel hebben de 30 km al in 2021 ingevoerd en voorzien voortaan de uitzonderingen van borden “axe 50”. De resultaten zijn positief (beduidend minder slachtoffers, lagere snelheden in de hele stad).

Onze bijzondere aandachtspunten voor Maastricht:

• Het gaat in Maastricht niet alleen om meer veiligheid op de volledig grijze wegen (gebiedsontsluitingswegen zonder fietsvoorzieningen) maar ook op gebiedsontsluitingswegen met fietsstroken. Want op nogal wat Maastrichtse wegen met fietsstroken mogen en helaas ook moeten fietsers en automobilisten over elkaars ruimte uitwijken. Met andere woorden: die zijn niet veilig genoeg voor 50 km/uur.
• Aanleg van (nieuwe) vrijliggende fietspaden blijft op een aantal wegen wenselijk, denk aan het voorkomen van negatieve gevoelens door verkeerslawaai, uitlaatgassen en aan kwetsbaarheid bij slecht weer of in het donker. Bij alle wegcategorieën mogen fietspaden worden toegepast.
• Mengen van fietsers met zwaar verkeer bij 50 km/uur is een dubbel risico. Daarom moeten busroutes door (=binnen) wijken als Nazareth, Heer, De Heeg en Heugem worden aangepast om die wijken veilig te maken.
• Buiten de bebouwde kom kan Maastricht de maximumsnelheid op bijna alle uitvalswegen ook per direct terugbrengen, van 80 naar 60 km/uur. Daarmee worden meerdere fietsoversteken veiliger, wordt het verkeersbeeld gelijkmatiger en de geluidshinder kleiner.

Gewenste effecten

• De automobilisten doen structureel een stapje terug vanwege de veiligheid en leefbaarheid.
• Door een aangenamere leefomgeving met een beter veiligheidsgevoel neemt het fietsen en lopen toe zonder dat het tot meer ongevallen leidt.
• Kwetsbare mensen kunnen beter gebruik maken van de openbare ruimte.

Landelijke invoering van 30 als nieuwe normsnelheid in plaats van 50 is dus niet gelukt. Wel goed nieuws is dat de gemeente Maastricht de GOW30 toepast. De gemeente kiest ervoor dat locatie voor locatie te doen waardoor er nog weinig van te merken is.

Dit is concreet bereikt (stand medio 2024):

• Samen met alle gemeenten in Zuid-Limburg heeft een adviesbureau in 2023 het hele wegennet doorgelicht en voor alle wegen een advies opgesteld (’30 km/h, tenzij… Regionale aanpak Zuid-Limburg’ o.l.v. Bureau Goudappel). Ook de Fietsersbond heeft er tijd voor vrij gemaakt. Echter, een jaar later heeft de Gemeente Maastricht nog steeds niet haar visie op de toekomstige wegcategorisering van het gehele wegennet bekend gemaakt: er is nog geen overzichtskaart met een vastgesteld toekomstbeeld bekend (als in Amsterdam en elders).
• Op de Bieslanderweg is max 30 km ingevoerd, herinrichting is nog wenselijk.
• Op de Medoclaan is een groot proefproject met herinrichting GOW30 uitgevoerd. De eerste indruk is positief, maar het was en is natuurlijk ook een autoluwe weg.
• Eind 2023 zijn de wegen tussen de randwegen ten oosten van de spoorlijn 30 km-zone geworden zonder onmiddellijke herinrichting (Meerssenerweg, Groene Loper, Scharnerweg). Vooral op de Meerssenerweg wordt nog veel te hard gereden doordat de nieuwe status nauwelijks wordt gecommuniceerd.

Kortom, de meeste fietsers zullen nog niet hebben gemerkt dat Maastricht inzet op lagere snelheden. Daarvoor is allereerst vaststelling van een samenhangende visie op het wegennet van Maastricht nodig en vervolgens actie op vooral de belangrijke, veelgebruikte fietsroutes.

Voorbeelden in Maastricht waar voor de veiligheid van de fietser en de veiligheidsbeleving op de fiets met max 30 veel vooruitgang kan worden bereikt:

• Ambyerstraat-zuid
• Burgemeester Cortenstraat
• Carl Smulderssingel
• Dorpsstraat
• Op- en afritten van de J.F. Kennedybrug
• Heel Randwyck
• Ruttensingel – Sint Annadal
• Sint Annalaan
• Steynboeckel
• Tongerseweg – Prins Bisschopsingel, tussen Ruttensingel en Sint Lambertuslaan
• Alle straten binnen wijken waar de maximumsnelheid nog 50 is (vaak busroutes)
• Alle wegen met fietsstroken waar geen fietspaden van kunnen worden gemaakt

En in het Heuvelland:

• Gulpen Rijksweg in het centrum
• Heel Partij
• Vaals Rijksweg
• Heel Valkenburg